Thông tư 99 thay thế Thông tư 200 – dấu mốc lớn đang được giới kế toán và doanh nghiệp đặc biệt quan tâm trước khi chính thức áp dụng từ 1/1/2026. Những thay đổi này không chỉ cập nhật quy định kế toán theo hướng tiệm cận IFRS mà còn tác động sâu rộng đến cách ghi nhận doanh thu, chi phí và báo cáo tài chính. Cùng Trung tâm Kế Toán Việt Hưng khám phá ngay điểm mới nổi bật của Thông tư 99 thay thế Thông tư 200 để sẵn sàng thích ứng!
NỘI DUNG | THÔNG TƯ 200/2014 | THÔNG TƯ 99/2025 | ĐIỂM THAY ĐỔI CHÍNH |
Nguyên tắc ghi nhận doanh thu | Ghi nhận khi chuyển giao rủi ro và lợi ích; người mua đã chấp nhận hàng/dịch vụ; doanh thu xác định được chắc chắn | Ghi nhận khi chuyển quyền kiểm soát hàng hóa/dịch vụ cho khách hàng, phù hợp chuẩn mực IFRS 15 | Chuyển từ “rủi ro – lợi ích” sang “quyền kiểm soát” |
Doanh thu dịch vụ | Ghi nhận khi hoàn thành toàn bộ hoặc từng phần dịch vụ | Cho phép ghi nhận theo tiến độ hoàn thành nếu có thể đo lường đáng tin cậy | Gần IFRS hơn, phù hợp DN công nghệ, xây dựng |
Doanh thu hợp đồng dài hạn | Ghi nhận khi hoàn thành, hoặc theo tiến độ nếu xác định được kết quả | Ghi nhận theo nghĩa vụ thực hiện; yêu cầu phân tách nghĩa vụ trong hợp đồng | Chi tiết và kiểm soát chặt hơn |
Giảm trừ doanh thu | Dùng TK 521: chiết khấu, hàng trả lại | Vẫn dùng nhóm 521 nhưng bổ sung yêu cầu trình bày chi tiết từng loại giảm trừ trong thuyết minh BCTC | Minh bạch hơn |
Chi phí sản xuất – kinh doanh | Ghi nhận theo yếu tố (NVL, NC, KH,…) hoặc theo chức năng | Cho phép ghi nhận theo chức năng (bán hàng, quản lý, R&D), khuyến khích trình bày theo IFRS | Nâng cao khả năng so sánh quốc tế |
Chi phí tài chính, chi phí khác | Phân loại truyền thống (635, 811) | Giữ nguyên nhưng yêu cầu tách riêng lãi/lỗ chênh lệch tỷ giá chưa thực hiện | Chính xác hơn khi đánh giá rủi ro tài chính |
Chi phí thuế TNDN | Ghi nhận khi phát sinh nghĩa vụ | Bổ sung thuế hoãn lại nếu DN áp dụng IFRS | Tiệm cận chuẩn mực IAS 12 |
Đơn vị tiền tệ và thủ tục | Yêu cầu xin phép nghiêm ngặt để dùng ngoại tệ làm đơn vị kế toán; chưa nhấn mạnh chứng từ điện tử. | Doanh nghiệp giao dịch chủ yếu ngoại tệ chỉ cần thông báo cơ quan thuế; cho phép chứng từ/sổ sách điện tử đầy đủ (phù hợp Luật Kế toán 2025); báo cáo nộp cơ quan nhà nước vẫn chuyển sang VND. | Đơn giản hóa thủ tục, hỗ trợ số hóa; giảm gánh nặng hành chính. |
Hệ thống tài khoản kế toán | Hệ thống 76 tài khoản cấp 1, cứng nhắc, chi tiết 3 cấp (1-2-3), doanh nghiệp khó mở TK chi tiết tùy chỉnh | Tinh giản còn 71 tài khoản cấp 1; bổ sung TK mới (ví dụ: TK 215 – Tài sản sinh học; TK 332 – Phải trả cổ tức, lợi nhuận); bỏ TK cũ (ví dụ: TK 161 – Chi sự nghiệp; TK 611 – Mua hàng); đổi tên nhiều TK (ví dụ: TK 112 thành “Tiền gửi không kỳ hạn”; TK 242 thành “Chi phí chờ phân bổ”). Doanh nghiệp được tự mở TK chi tiết theo nhu cầu quản trị mà không cần xin phép. | Tăng linh hoạt, phù hợp quản trị nội bộ; yêu cầu cập nhật phần mềm kế toán sớm. Thay đổi ảnh hưởng đến theo dõi chênh lệch thuế TNDN. |
Báo cáo tài chính (BCTC) | 4 báo cáo cơ bản (Bảng Cân đối kế toán, Kết quả kinh doanh, Lưu chuyển tiền tệ, Thuyết minh); không có chỉ tiêu OCI (thu nhập toàn diện khác); mẫu biểu chi tiết nhưng chưa tiệm cận IFRS. | Giữ 4 báo cáo nhưng đổi tên “Bảng Cân đối kế toán” thành “Báo cáo Tình hình Tài chính”; bổ sung OCI trong Báo cáo Kết quả kinh doanh; điều chỉnh chỉ tiêu (gộp/bỏ chỉ tiêu không trọng yếu, thêm cột giá trị hợp lý cho tài sản đầu tư); thuyết minh chi tiết hơn về chính sách kế toán và ước tính. | Tăng tính minh bạch, gần với IFRS; doanh nghiệp cần cập nhật mẫu biểu và phần mềm lập BCTC từ 2026. |
Thuế TNDN | Chỉ phản ánh thuế hiện hành; không yêu cầu theo dõi thuế hoãn lại chi tiết. | Bổ sung quy định về thuế hoãn lại (Deferred Tax) theo chuẩn quốc tế: theo dõi chênh lệch tạm thời để ghi nhận Tài sản thuế hoãn lại (DTA) và Nợ thuế hoãn lại (DTL); thuyết minh đầy đủ trong BCTC. | Ảnh hưởng lớn đến lợi nhuận kế toán; doanh nghiệp cần mô hình theo dõi mới để tránh sai sót thuế. |
Áp dụng IFRS và công cụ tài chính | Chưa hướng dẫn chi tiết về công cụ tài chính, hợp đồng thuê, phái sinh; dựa chủ yếu vào VAS. | Tiệm cận IFRS (ví dụ: IFRS 9 cho tổn thất kỳ vọng ECL của tài sản tài chính; IFRS 16 cho kế toán thuê tài sản theo quyền sử dụng – ROU); hướng dẫn tách biệt công cụ phái sinh, hợp đồng tương lai, quyền chọn; giao dịch liên kết phải thuyết minh theo Nghị định 132/2020/NĐ-CP. | Tăng độ phức tạp nhưng nâng cao chất lượng thông tin; phù hợp doanh nghiệp có giao dịch quốc tế. |
Quy chế hạch toán và sửa đổi | Yêu cầu ban hành Quy chế hạch toán kế toán nội bộ; sửa đổi chế độ kế toán phải xin phép Bộ Tài chính. | Không bắt buộc ban hành Quy chế hạch toán; doanh nghiệp tự quyết định sửa đổi chính sách kế toán (hồi tố hoặc phi hồi tố theo VAS 29), chỉ cần thuyết minh ảnh hưởng. | Giảm thủ tục hành chính, tăng tự chủ cho doanh nghiệp. |
1. Về bảng tài khoản kế toán Thông tư 99 thay thế Thông tư 200
Thông tư 99 thay thế Thông tư 200, mang đến bảng hệ thống tài khoản kế toán hoàn toàn mới với một vài thay đổi nhỏ
– Đổi tên 10 tài khoản kế toán cũ cấp 1 và cấp 2
– Loại bỏ 66 tài khoản kế toán cũ
– Thêm mới tài khoản 215 – Tài sản sinh học.
> TẢI VỀ Mẫu File Word Bảng tài khoản kế toán Thông tư 99 / 2025
2. Về các loại chứng từ kế toán Thông tư 99 2025
– Loại bỏ 04 mẫu chứng từ kế toán về “lao động tiền lương” từ 1.1.2026 của Thông tư 99/2025:
01a-LĐTL Bảng chấm công 01a-LĐTL
01b-LĐTL Bảng chấm công làm thêm giờ
04-LĐTL Giấy đi dường
05-LĐTL Phiếu xác nhận sản phẩm hoặc công việc hoàn thành
– Đổi tên 03 mẫu chứng từ kế toán:
THÔNG TƯ 200/2014 | THÔNG TƯ 99/2025 (áp dụng từ 1.1.2026) |
Phiếu báo vật tư còn lại cuối kỳ | Bảng kê chi tiết vật tư còn lại cuối kỳ |
Biển bản kiểm vật tư, công cụ, sản phẩm, hàng hoá | Biên bản tổng hợp kiểm kê vật tư, công cụ, sản phẩm, hàng hoá |
Biên bản bàn giao TSCĐ sửa chữa lớn hoàn thành | Biên bản bàn giao TSCĐ sửa chữa, bảo dưỡng hoặc nâng cấp, cải tao hoàn thành |
3. Về các loại sổ kế toán Thông tư 99 2025
– Bổ sung thêm:
- S04-DN: Nhật ký – Chứng từ, các loại Nhật ký – Chứng từ, Bảng kê
- S04a-DN (từ S04al-DN đến S04a10-DN)
- S04b-DN (từ S04b1-DN đến S04b10-DN)
Gồm:
- Nhật ký
- Chứng từ từ số 1 đến số 10
- Bảng kê từ số 1 đến số 10
– Sổ tiền gửi không kỳ hạn → đổi tên cũ “Số tiền gửi ngân hàng”
– Sổ chi tiết cổ phiếu mua lại của chính mình → đổi tên cũ “Sổ chi tiết cổ phiếu quỹ”
– Sổ theo dõi chi tiết vốn đầu tư của chủ sở hữu → đổi tên cũ “Sổ theo dõi chi tiết nguồn vốn kinh doanh”
TẢI VỀ Các mẫu Phụ lục Thông tư 99/2025
Những điểm mới trong Thông tư 99 thay thế Thông tư 200 mở ra hướng tiếp cận chuẩn mực kế toán hiện đại hơn cho doanh nghiệp Việt. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nghiệp vụ kế toán nào, hãy để lại bình luận bên dưới và đừng quên cập nhật ưu đãi khóa học kế toán tổng hợp – thuế cùng dịch vụ kế toán đa lĩnh vực từ Kế Toán Việt Hưng nhé!